Οι Χιονάδες είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 1.150 μέτρων στις πλαγιές του όρους Γράμμου και αποτελούν έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού Ιωαννίνων. Ανήκουν στο Δήμο Κόνιτσας ( παλαιότερα Δήμος Μαστοροχωρίων) και ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 78 κάτοικοι. Το χειμώνα ερημώνει εντελώς ενώ το καλοκαίρι, όπως συμβαίνει σε όλους τους ορεινούς οικισμούς, οι ετεροδημότες δίνουν ζωή στο χωριό.
Χιονιάδες
Βρίσκονται σε ένα περιβάλλον σπάνιας φυσικής ομορφιάς.
Βρίσκεται σε ένα περιβάλλον σπάνιας φυσικής ομορφιάς. Περιβάλλεται από δάση, κυρίως οξιάς και έχει άφθονα νερά, τα οποία σχηματίζουν μικρούς λάκκους που χύνονται στον Σαραντάπορο, τον παραπόταμο του Αώου. Από το χωριό κατάγονται οι περίφημοι Χιονιαδίτες λαϊκοί αγιογράφοι της Ηπείρου.
“Οι Χιονιάδες είναι γενέτειρα μεγάλης ζωγραφικής παράδοσης. Η χιονιαδίτικη ζωγραφική και ειδικότερα η αγιογραφία ασκήθηκε σε διάστημα δύο και πλέον αιώνων και καλύπτει όλη την πορεία της λαϊκής τέχνης από την ύστερη μεταβυζαντινή της φάση έως και πριν λίγες δεκαετίες. Ένας σημαντικός κλάδος της θρησκευτικής ζωγραφικής είναι και ο λαϊκός, ο οποίος άργησε να αναγνωριστεί και να γίνει αποδεκτός από τη νεοελληνική πραγματικότητα, αφού για χρόνια υπήρχε και λειτουργούσε έξω από τις λόγιες συμβάσεις και χωρίς ουσιαστικά να έχει καταγραφεί.
Η καταγραφή και η ταξινόμηση όλων των εκφάνσεων της λαϊκής θρησκευτικής ζωγραφικής είναι έργο σύνθετο και δύσκολο, αφού απαιτεί τη μελέτη μιας ολόκληρης χρονικής περιόδου, που δύσκολο είναι να προσδιοριστούν τα ακριβή της όρια, ενώ οι μορφές και τα εκφραστικά ιδιώματα είναι ατελείωτα, τόσα όσοι και οι λαϊκοί δημιουργοί”. ( Εκ Χιονιάδων...σπουδές και ανθίβολα, Εκδ. Βόλος, 2004, σελ.3).
Ο δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος Χιονιαδιτών μέσα από το περιοδικό “Εκ Χιονιάδων” εδώ και δεκαετίες διεξάγει αξιόλογη έρευνα γύρω από τους Ζωγράφους – Αγιογράφους και την πολιτισμική παράδοση των μαστοροχωριών. Την αρχή της καταγραφής έκανε ο αείμνηστος ιερέας του χωριού Παπα-Γιώργης Παΐσιος. Το αρχείο του, τα χειρόγραφά του, καθώς και τα βιβλία του αποτελούν τη βάση για κάθε έρευνα.
Το Μουσείο των Χιονιαδιτών Ζωγράφων – Αγιογράφων, το οποίο στεγάζεται στο ανακαινισμένο πρώην Δημοτικό σχολείο του χωριού, διαθέτει πλούσιες συλλογές, μέρος των οποίων, από το 2012, εκτίθεται κάθε Αύγουστο στους χώρους του. Η ζωγραφική στους Χιονιάδες Κόνιτσας αναπτύχθηκε παράλληλα με τις άλλες τέχνες, του μαραγκού και του ξυλογύπτη, αλλά ήταν αυτή που έκανε ευρύτερα γνωστό το χωριό. Οι Χιονιαδίτες ζωγράφοι περιφέρονταν στα χωριά της περιοχής αλλά και σε μακρινότερα μέρη της Ηπείρου, φτάνοντας και μέχρι τη Βόρειο Ήπειρο, στη Μακεδονία, το Άγιο Όρος, τη Θεσσαλία, την πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία, όπου ζωγράφιζαν ναούς και διακοσμούσαν αρχοντικές κατοικίες.
Έργα Χιονιαδιτών συναντιώνται και σε άλλες περιοχές της χώρας μας, όπως τα Επτάνησα και τη Στερεά Ελλάδα. Υπάρχουν μαρτυρίες πως εικόνες που έφτιαχναν Χιονιαδίτες στο Άγιο Όρος στέλνονταν εκτός από τις γειτονικές χώρες και στη Ρωσία. (ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ και ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ στα Μαστοροχώρια Χιονιάδες, Γοργοπόταμος. Έκδ. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων Ήπειρος Α.Ε., Ιωάννινα 2008).
Το Μουσείο των Χιονιαδιτών Ζωγράφων–Αγιογράφων
Στεγάζεται στο ανακαινισμένο πρώην Δημοτικό σχολείο του χωριού, διαθέτει πλούσιες συλλογές, μέρος των οποίων, από το 2012, εκτίθεται κάθε Αύγουστο στους χώρους του
Συλλογές του Μουσείου Χιονιαδιτών Ζωγράφων
Οι συλλογές Μουσείου Χιονιαδιτών Ζωγράφων αποτελούνται από αντικείμενα τα οποία υπήρχαν στα εργαστήρια των τελευταίων Χιονιαδιτών Ζωγράφων και δόθηκαν στο Μουσείο από τους απογόνους τους ή από συλλέκτες, καθώς και διάφορα έργα και αντικείμενα ζωγραφικής που κατά καιρούς περιήλθαν στην κατοχή ορισμένων Χιονιαδιτών.
Τα αντικείμενα αυτά είναι:
Οι συλλογές Μουσείου Χιονιαδιτών Ζωγράφων
Μεγάλο αρχείο με φωτογραφίες και διαφάνειες από ναούς
- 400 περ. σχέδια και κάθε είδους ανθίβολα σε χαρτί διαφόρων μεγεθών.
- 20 περ. έργα ζωγραφικής σε μουσαμά ή ξύλο ολοκληρωμένα ή ημιτελή διαφόρων μεγεθών.
- Πολλά εργαλεία ζωγραφικής κάθε είδους: παλέτες, πινέλα χειροποίητα και του εμπορίου, χειροποίητες θήκες πινέλων, χρώματα, εργαλεία και υλικά χρυσώματος εικόνων, εργαλεία ξυλουργικής για την κατασκευή ξύλινων φορητών εικόνων, καβαλέτο ζωγραφικής, κασελάκια εργαλείων και χρωμάτων (το ένα είναι ζωγραφισμένο), τριβείο και πλάκες τριβής χρωμάτων, θήκη μεταφοράς μουσαμάδων ζωγραφικής, διαβήτες, προσωπικά μικροαντικείμενα των ζωγράφων κ.ά.
- Διάτρυτα χαρτόνια για τη κατασκευή διακοσμητικών θεμάτων από λαϊκούς ζωγράφους.
- 40 περ. λαϊκές χαλκογραφίες – πρότυπα για τους λαϊκούς ζωγράφους.
- 400 περ. λαϊκές χρωμολιθογραφίες, και σελίδες από εκκλησιαστικά κ.ά. βιβλία – πρότυπα για τους λαϊκούς ζωγράφους.
- 200 περ. παλιές φωτογραφίες, κυρίως αγειορίτικης προέλευσης – πρότυπα για τους λαϊκούς ζωγράφους.
- Συμφωνητικά, χειρόγραφες σημειώσεις, λογαριασμοί των Χιονιαδιτών ζωγράφων.
- Δύο παλαιές εκδόσεις της «Ερμηνείας της ζωγραφικής τέχνης» και Διονυσίου του έκ Φουρνά.
- Μεγάλο αρχείο με φωτογραφίες και διαφάνειες από ναούς που έχουν ζωγραφίσει πολλοί Χιονιαδίτες ζωγράφοι.
- Εκατοντάδες φωτογραφίες Χιονιαδιτών διαφόρων εποχών, οι οποίες έχουν συγκεντρωθεί από Χιονιαδίτες και αποτυπώνουν τη ζωή στους Χιονιάδες και τα πρόσωπα χωριανών, μεταξύ αυτών και ζωγράφων του χωριού.
Σημείωση: Η καταγραφή αυτή έγινε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Χιονιαδιτών το 2013. Το υλικό εμπλουτίζεται συνεχώς.
Εκατοντάδες φωτογραφίες Χιονιαδιτών διαφόρων εποχών
Έχουν συγκεντρωθεί από Χιονιαδίτες και αποτυπώνουν τη ζωή στους Χιονιάδες και τα πρόσωπα χωριανών, μεταξύ αυτών και ζωγράφων του χωριού.